Populisten zoeken graag een vijand, omdat dat ons het gevoel geeft dat we samen ergens tegen strijden. Ons brein houdt van een simpel verhaal met een duidelijk verschil tussen ‘wij’ en ‘zij’. Daarom hoor je steeds dezelfde tegenstanders terugkomen: rechters, journalisten, wetenschappers of zelfs hele bevolkingsgroepen.

Populisten maken de wereld graag simpeler dan deze in werkelijkheid is. Ze zeggen wat mensen graag horen, zonder na te denken over de gevolgen in de realiteit. Zo klinkt hun verhaal makkelijk en aantrekkelijk, maar klopt het vaak niet met de werkelijkheid.

Populisten beloven makkelijke oplossingen voor lastige problemen. Die klinken vaak stoer en duidelijk, maar in het echt zijn zulke plannen vaak onhaalbaar, lossen ze niets op en veroorzaken ze soms zelfs nieuwe problemen.

Populisten doen alsof zij als enige namens het volk praten. Ze zetten groepen mensen tegenover elkaar: goed tegen fout, volk tegen elite. Mensen die niet zo denken als zij, zijn volgens hen ‘tegen het volk’.

In Amerika zien we het al gebeuren. Wetenschappers worden leugenaars genoemd, kritische media weggezet als ‘fake news’ en onafhankelijke rechters vervangen door trouwe figuren. Zo verdwijnt de controle op de politieke macht en wordt onze democratie kwetsbaar.

Als de samenleving erg verdeeld is en er zijn weinig mensen of groepen die hen hardop tegenspreken, krijgen populisten veel ruimte. Zij gebruiken die om de regels te veranderen in hun voordeel. Het lijkt alsof de democratie blijft bestaan, maar in werkelijkheid gaat deze stukje voor stukje verloren.